Dünyadan ve Türkiye’den uzmanların görüşleri: Çocuklarla doğa eğitimi neden önemli?

TEMA Vakfı’nın, Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğinde hayata geçirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nda, tabiat eğitimi konusunda dünyaca tanınan David Sobel ve Richard Louv ile Türkiye’den Prof. Dr. Gelengül Haktanır, Prof. Dr. Yankı Yazgan ve Dr. Özgür Bolat’ın da ortalarında olduğu çok sayıda pahalı uzmanın görüşleri paylaşılıyor. Portalda herkese açık olarak yayınlanan yazılarda, çocuklarla tabiat eğitimine dair kıymetli bilgilere yer veriliyor.

TEMA Vakfı, çocukların iklim değişikliğinin nedenlerini, sonuçlarını, tesirlerini öğrenmeleri ve iklimdeki değişikliklerin öbür sistemleri nasıl etkilediği konusunda farkındalık geliştirmeleri gayesiyle geliştirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nı (iklimtema.org), 2022 yılının mayıs ayında tüm öğretmenlerin kullanımına açmıştı.

Çocukların, yalnızca iklim değişikliği değil; kuraklık, biyolojik çeşitlik kaybı, atıkların yarattığı kirlilik üzere farklı ekolojik krizlere karşı da farkındalık kazanmalarını hedefleyen portalda, dünyadan ve Türkiye’den iklim değişikliği ve tabiat eğitimi konusunda uzman isimlerin görüşlerine yer veriliyor. Bu görüşlerin öğretmenlere “çocukların tabiat ile ilgisi, tabiat eğitimi, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik” üzere hususlarda rehberlik etmesi amaçlanıyor.

Uzman isimler yazı ve görüşleriyle rehberlik ediyor

“Ekofobiyi Aşmak” kitabının müellifi, akademisyen ve tabiat eğitimcisi David Sobel, “Doğadaki Son Çocuk” kitabının müellifi Richard Louv, TEMA Vakfı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Gelengül Haktanır, çocuk/genç ve yetişkin psikiyatristi Prof. Dr. Yankı Yazgan, TEMA Vakfı İdare Şurası Üyesi Dr. Özgür Bolat, akademisyen Doç. Dr. Deniz Kahriman Pamuk, Eğitimde Sistem Niyeti Derneği’nden Dr. Ülkem Yararbaş ve Emre Göktepe portalda tabiat eğitimiyle ilgili görüşlerine başvurulan uzmanlar ortasında yer alıyor.

“Çocukların açık havada, serbestçe oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz”

İklim TEMA Eğitim Portalı’nda söyleşisi yayınlanan isimlerden David Sobel, tesirli bir tabiat eğitiminin; kilometrelerce ötedeki bir etraf sıkıntısını konuşarak değil, çocukların içinde yaşadıkları etrafla güçlü bağlar kurarak sağlanabileceğini belirtiyor.

Doğa sevgisi olmadan, çocukların dünyayı korumak için harekete geçmeye istekli olmayacaklarını savunan Sobel, “Çocukların her gün doğal ortamlarda, açık havada hür oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz. Çocuklara hayvan bakımı ve bahçe işleri için fırsatlar vermeliyiz. Tabiatta koşmayı, yürüyüş yapmayı, yüzmeyi, bisiklete binmeyi öncelik haline getirmeliyiz” tabirlerini kullanıyor.

Sobel, çocuklara iklim değişikliğini anlatmak konusuna “umudu çoğaltan bir perspektiften” yaklaştığını da belirterek “İklim değişikliğinin bütün trajik tesirlerini öne çıkarırsak çocukları ümitsizliğe sürükleme riskiyle karşı karşıya kalırız” eklemesinde de bulunuyor.

“Çocuklar için tabiat kendi başına bir laboratuvardır”

Prof. Dr. Gelengül Haktanır, portalda yayınlanan söyleşisinde çocuklar için tabiatın kendi başına bir laboratuvar olduğuna vurgu yaparak “Bu güçlü laboratuvarın, onlarla yapılacak farkındalık ve bilgi kazandırıcı bütün eğitimlerde kullanılması son derece önemlidir” sözlerini kullanıyor. “İnsan sevdiğini korur, bu nedenle çocuklara hayvanları ve bitkileri sevdirmek, etraf eğitiminin en temel gayelerinden birisi olmalıdır” diyen Haktanır, “Çevre eğitimi, belli bir aktiflik saatiyle sonlandırılmayıp her aktiflikle ilişkilendirilerek sunulmalıdır. Bunun için de her öğretmen etraf problemlerine karşı hassas olmak yani etraf şuuruna sahip bir birey olmak zorundadır” kelamlarıyla tabiat eğitiminde öğretmenlerin değerini anlatıyor.

“Doğa tecrübesi çocuk obezitesi için bir tampon olabilir”

Çocukların tabiatta geçirdikleri vaktin ruhsal ve fizikî faydalarının yanı sıra akademik muvaffakiyet açısından da kıymetine dikkat çeken Richard Louv ise “Doğada vakit geçirmenin, çocuğun kendine itimat duymayı öğrenmesinde, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun semptomlarını azaltmada, sakinleşme ve odaklanmada yararları var. Doğal oyun alanlarına ve doğal öğrenme alanlarına sahip okulların, çocukların akademik olarak daha güzel performans göstermelerine yardımcı olduğu düşünülüyor” tabirlerini kullanıyor. Doğal oyun alanlarının zorbalığı azaltabileceğine dair kimi göstergeler olduğunu belirten Louv, “Doğa tecrübesi tıpkı vakitte çocuk obezitesi ve fazla kilo sorunları için bir tampon olabilir. Tabiatta geçirilen vakit açıkça bir tedavi değildir, fakat bilhassa denetimlerinin ötesindeki şartlar nedeniyle gerilimli olan çocuklar ve yetişkinler için çok büyük bir yardımcı olabilir” diyor.

“Dijital dünyaya doğan bir jenerasyon yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz”

Tüm dünyada çocukların açık havada oyun oynama müddetlerinin giderek azaldığını ve oyun alışkanlıklarındaki dengesizliklerin artığını belirten Prof. Dr. Yankı Yazgan ebeveynlere düşen sorumluluğu, “Dijital dünyaya doğan bir kuşak yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz. Çocukların dijital teknolojiyle iç içe büyümesine karşı çıkmak hayatın akışına alışılmamış. Burada dikkat edilmesi gereken, teknolojiyi ve ekranları çocuk bakıcısı olarak ya da alakayı, gerçek tecrübesi engelleyici biçimde kullanmamak. Ekran ile ilgi artıp, ekran hem bir oyun yeri ve hem de oyun arkadaşı haline gelince oyun dengesizliği karşımıza çıkıyor. Ebeveynlere düşen sorumluluk içeride ve açık alanda oynanan oyunlar ile ekran başında ve ekran dışında oynanan oyunlar ortasında bir vakit istikrarı kurabilmeleri için çocuklarına rehber olmak” kelamlarıyla özetliyor.

“Amaç tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın kesimi olmak”

Dr. Özgür Bolat da İklim TEMA Eğitim Portalı’nda yayınlanan söyleşisinde, öğretmenlerin tabiat eğitimindeki rolünü kıymetlendirerek “Öğretmenlerin yalnızca çocukların tabiatta olmasını sağlamamalı, birebir vakitte onlara her canlıya hürmet duymayı, canlıları beslemeyi, tabiata fidan kazandırmayı, meskende doğal beslenmeyi, doğal gereçler kullanmayı, geri dönüşüme ehemmiyet vermeyi, yapay gereçlerden uzak durmayı, kendi besinlerini yetiştirmeyi ve hazırlamayı öğretmelidir. Aslında emel tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın kesimi olmak” diyor.

Uzman isimlerin tabiat eğitimiyle ilgili yazı ve söyleşilerine iklimtema.org’da yer alan “Uzman Görüşleri” kısmından ulaşmak mümkün.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı